Ελληνική Παιδεία: Μια ιστορία για γέλια και για κλάματα

το εκπαιδευτικό σύστημα να εστιάζει στην κριτική επεξεργασία

Αρχές της δεκαετίας του ενενήντα. Πέντε τελειόφοιτοι της νομικής καθόμαστε αντιμέτωποι με δυο καθηγητές και την προφορική μας εξέταση στη Σύνθεση του Διοικητικού Δικαίου. Όλη σου η πορεία στην νομική μπορεί να κριθεί σε αυτή την εξέταση. Μπορεί να έχεις διαβάσει χιλιάδες σελίδες αλλά να υπάρξει ένα μικρό «κάτι» την κρίσιμη στιγμή που θα σε καθηλώσει. Αυτό έπαθα και εγώ. «Τι γνωρίζετε για τον «Εθνικό Διχασμό»;». Κρύος ιδρώτας με κατέβαλε. Στο κεφάλι μου υπήρχε το απόλυτο κενό για τον «Εθνικό Διχασμό». Για δέκατα του δευτερολέπτου αμφιταλαντεύτηκα ανάμεσα στην άτακτη φυγή και στην ατιμωτική παραμονή του «δεν γνωρίζω». Δεν μπορούσα να δεχθώ ότι τόσο διάβασμα , τόσες αγωνίες, τόση αυταπάρνηση μπορούσαν να πάνε χαμένα, για μια στιγμή, για μια ερώτηση που κανονικά οποιοσδήποτε πρωτοετής φοιτητής μπορούσε να απαντήσει. Επέλεξα τον μέσο δρόμο, συνδυάζοντας όσες γνώσεις είχα αφομοιώσει σε όλη την μαθητική και πανεπιστημιακή μου πορεία και ρώτησα, για να κερδίσω χρόνο: « Ποιον από όλους ;». Ω του θαύματος! «Δίκιο έχει η δεσποινίς. Σωστά ρωτάει. Από ποιόν να πρωταρχίσουμε;». Μια ζωηρή ολιγόλεπτη συζήτηση πυροδοτήθηκε από τον έτερο καθηγητή. Στην οποία συμμετείχαμε όλοι, διδάσκοντες και διδασκόμενοι. Οι διδάσκοντες προκαλούσαν με ερωτήσεις και παραθέτοντας τις διάφορες επιστημονικές απόψεις. Όχι μόνο τις δικές τους. Οι διδασκόμενοι ενθαρρυνθήκαμε να συμπυκνώσουμε, να αξιολογήσουμε και να επεξεργαστούμε κριτικά όλες τις γνώσεις που είχαμε συλλέξει , όχι μόνο στα χρόνια του Πανεπιστημίου αλλά και από τα μαθητικά μας χρόνια και από κάθε πηγή. Στο τέλος της συζήτησης ο καθηγητής , χωρίς ίχνος επιτίμησης και αυστηρότητας, μου είπε: «Δεν έχετε διαβάσει όσο έπρεπε δεσποινίς. Τουλάχιστον όχι συνταγματική ιστορία. Όμως , θα σας βάλω βαθμό για να περάσετε το μάθημα, όχι μόνο γιατί μας δώσατε την ευκαιρία για μια πολύ καλή συζήτηση αλλά και διότι έχετε κάνει μια πολύ καλή εργασία Συνταγματικού Δικαίου, με εξαίρετη δομή στα περιεχόμενα και πολύ καλή βιβλιογραφία. Μπορείτε να πηγαίνετε». Σηκώθηκα από την καρέκλα μου και εξαφανίστηκα εν ριπή οφθαλμού, μη τυχόν και αλλάξει γνώμη. Όταν έφτασα στην έξοδο του κτηρίου σοκαρισμένη αναρωτήθηκα: «Πότε έκανα εγώ εργασία στο Συνταγματικό;» Έστυβα το μυαλό μου να θυμηθώ. Εάν δεν θυμόμουν πολύ καλά ότι το όνομα και ο αριθμός μητρώου μου ήταν ο σωστός, όταν ο καθηγητής μου απεύθυνε την ερώτηση, θα ήμουν σίγουρη ότι επρόκειτο περί ετεροπροσωπίας. Έφτασα στο σπίτι και άρχισα να ψάχνω όλα τα χαρτιά τεσσάρων ετών. Και πράγματι τη βρήκα. Δέκα σελίδες όλες και όλες. Αλλά θυμήθηκα σιγά σιγά όλο τον κόπο που είχα κάνει γι αυτήν. Τις ατέλειωτες ώρες στη βιβλιοθήκη. Τα ερωτήματα που έθετα στον εαυτό μου και τις υποθέσεις που έκανα για να καταλήξω σε συμπεράσματα. Θυμήθηκα όλη την κριτική επεξεργασία των ατέλειωτων συγγραμμάτων. Και ένοιωσα ανακούφιση γιατί τελικά δεν είχε γίνει λάθος, ικανοποίηση γιατί ο κόπος μου ανταμείφθηκε αγανάκτηση γιατί δεν μου ξαναδόθηκαν άλλες τέτοιες ευκαιρίες μελέτης, έρευνας και διαχείρισης γνώσης. Ένας ήταν αυτός ο καθηγητής και έφυγε νωρίς.

Την ιστορία αυτή θυμήθηκα πρόσφατα, καθώς διάβαζα ένα άρθρο έλληνα, πανεπιστημιακού καθηγητή, ο οποίος εξηγούσε πόση σημασία έχει το εκπαιδευτικό σύστημα να εστιάζει στην κριτική επεξεργασία, όπως αυτό της Αγγλίας, αντί στη συσσώρευση γνώσεων, όπως αυτό της Ελλάδας. Αποφάσισα να τη γράψω δε, την ημέρα που είδα την οκτάχρονη κόρη μου να κρατάει το βιβλίο της Ιστορίας και να βοηθάει, παρεμβαίνοντας και διορθώνοντας, την αδελφή της που διάβαζε για τις Πανελλήνιες! Εμβρόντητη και προσπαθώντας να κρύψω την έκπληξή μου ρώτησα τη μικρή, τι βλέπει για την πρόοδο της μεγάλης. Και μου απάντησε: «Εντάξει θα τα πάει μαμά. Αρκεί να θυμάται σε ποια λέξη γυρίζει σελίδα και ο διορθωτής να έχει το ίδιο βιβλίο με το δικό μας!» Κλαυσίγελος…