Με τον Κυριάκο

από το χθες των λίγων, στο αύριο των πολλών

Όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δημιούργησε την ιδεολογική πλατφόρμα της ΝΔ, εν έτει 1979, προσδιόρισε το πολιτικό της στίγμα στον «ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό». Την εποχή εκείνη όλα τα κόμματα της Ευρώπης είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τον κρατισμό, δεξιό ή αριστερό. Το κράτος δηλαδή, είχε στα χέρια του είτε το σύνολο της οικονομίας (αριστερός κρατισμός - κομμουνισμός) είτε το μεγαλύτερο μέρος της (δεξιός κρατισμός), την οποία ήλεγχε εξ ολοκλήρου μέσω των διοικητικών παρεμβάσεων και εγκρίσεων και της δαιδαλώδους γραφειοκρατίας.

Ως εκ τούτου η τόλμη του Καραμανλή να ξεφύγει από την πεπατημένη και να τοποθετήσει το νέο κόμμα στον φιλελευθερισμό, ήταν οπωσδήποτε μια ριζοσπαστική πράξη.Για τον κλασσικό - παραδοσιακό φιλελευθερισμό, η υπέρτατη αξία ήταν η ατομική ελευθερία δράσης και δημιουργίας και το κράτος είχε ρόλο απλώς «νυχτοφύλακα» δηλαδή δεν είχε καμιά ανάμειξη στην πολιτική ή την οικονομία. Εκτιμώ συνεπώς, ότι ο Καραμανλής, με το επίθετο «ριζοσπαστικός», ήθελε να τονίσει ότι, για τη ΝΔ, το κράτος θα εμπλεκόταν μεν ενεργά και στην πολιτική και στην οικονομία, πλην όμως βάζοντας απλώς όρους και κανόνες στον ανταγωνισμό και παρακρατώντας μέρος των φόρων για την άσκηση πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας.

Στα χρόνια που ακολούθησαν έγινε επανάσταση στα πολιτικά δρώμενα και ο κρατισμός αντικαταστάθηκε στα πιο ανεπτυγμένα κράτη από τον φιλελευθερισμό, ο οποίος εξελίχθηκε, με την συμβολή διάσημων οικονομολόγων (όπως ο Φρήντμαν), σε «Νέο-φιλελευθερισμό», για να ξεχωρίσει από τον… παλαιό-παραδοσιακό φιλελευθερισμό, όπου το «νέο» ήταν το ότι το Κράτος θα μπορούσε να παρενβαίνει στην οικονομία αλλά μονάχα στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και στην ενίσχυση του ανταγωνισμού. Αποδείχτηκε έτσι πως ο δαιμόνιος μακεδόνας έβλεπε πολύ μακριά από την εποχή του!

Αν θέλουμε να συνοψίσουμε τις βασικές αρχές του σύγχρονου φιλελευθερισμού, του «νεοφιλελευθερισμού», θα αναφέραμε τα εξής: μικρό δημόσιο, χαμηλή φορολογία, ελεύθερες οικονομικές και εργασιακές σχέσεις, προστασία των πράγματι αναξιοπαθούντων στην κοινωνία, ανταγωνιστική λειτουργία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Με τα δεδομένα αυτά καταλαβαίνει κανείς ότι με μια σύγχρονη φιλελεύθερη κυβέρνηση δεν θα ήταν δυνατόν σε κανέναν υπουργό να διορίζει ό,τι κινείται από την περιφέρεια του στο Δημόσιο, εξασφαλίζοντας στο διηνεκές την εκλογή του, ούτε θα παρέλυαν οι δημόσιες συγκοινωνίες κάθε φορά που οι συνδικαλιστικές τους ηγεσίες θα διεκδικούσαν νέα προνόμια, οι επιχειρηματίες δεν θα δούλευαν μόνο για να πληρώνουν φόρους και οι εργαζόμενοι δεν θα κατέβαλαν ασφαλιστικές εισφορές ίσες με το 50% του μισθού τους, χωρίς μάλιστα να προσδοκούν να λάβουν αξιοπρεπή σύνταξη.

Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δεν έχει ουδεμία σχέση με τον φιλελευθερισμό, πολλώ δε μάλλον με τον νεο – φιλελευθερισμό. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται ένας δημοσιονομικός ,ας μου επιτραπεί η έκφραση, αχταρμάς, που προσπαθεί να συνδυάσει το τεράστιο και πολυδάπανο κράτος με την οικονομική ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, τη διατήρηση όλων των κεκτημένων με τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, το πελατειακό κράτος με την κοινωνική πρόνοια, την ελεύθερη οικονομία με την υψηλή φορολογία. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό ισχυρό κράτος, υλοποιώντας το όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το πολύ- πολύ, που μπορούμε να καταφέρουμε είναι να το διατηρήσουμε διασωληνωμένο, στο έλεος των ευρωπαίων εταίρων μας.

Ως πότε όμως; Μήπως ήρθε η ώρα να ξεδιαλύνουμε έννοιες και πολιτικές και να περάσουμε , όπως προτείνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, από το κρατικίστικο πελατειακό «χθες» των λίγων, στο φιλελεύθερο «αύριο» των πολλών; Των πολλών που υποφέρουν σιωπηλά αλλά ακόμη ελπίζουν; «Το μέλλον διαρκεί πολύ» διακήρυξε ο γάλλος φιλόσοφος LuisAlthusser, ας μην το θυσιάσουμε στο βωμό της συντήρησης, της αναβλητικότητας και των ανούσιων τακτικισμών.

(Δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Φωνή» και στην εφημ. «Ελευθερία» την Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2016)